Śródmieście (Gdynia)

---

Historia

Historia Gdyni Śródmieście sięga lat 20. i 30. XX wieku, kiedy to miasto w znacznej mierze zyskało swój nowoczesny, modernistyczny charakter dzięki wybitnym architektom, tak jak absolwenci Politechniki Warszawskiej, w tym Włodzimierz Prochaska, Tadeusz Jędrzejewski oraz Stanisław Płoski. Co istotne, Śródmieście Gdyni przetrwało II wojnę światową niemal w nienaruszonym stanie. W 2007 roku jego układ urbanistyczny zdobył status wpisu do rejestru zabytków, a zaledwie osiem lat później zyskał tytuł pomnika historii, co świadczy o jego znaczeniu.

W regionie na wschód od falochronu wschodniego znajduje się kąpielisko Gdynia Śródmieście, które w 2005 roku było wyróżnione prestiżową Błękitną Flagą. W czasie okupacji niemieckiej, miasto przybrało nazwę Stadtmitte, obejmując również obecne Działki Leśne. Wąż czasu wtłoczył w Śródmieście także port morski, który został włączony do dzielnicy w 1998 roku, gdzie usytuowany jest gdyński port morski. Dodatkowo, ulica Świętojańska, najstarsza arteria miasta, znajduje się w tej okolicy.

18 czerwca 2019 roku, przy ulicy Abrahama, oddano pierwszy woonerf na odcinku od 10 Lutego do Batorego, co z pewnością wpłynęło na podniesienie atrakcyjności tej części miasta. Oprócz tego, w kwartale pomiędzy ulicami Armii Krajowej, Borchardta, a skwerem Kościuszki oraz Aleją Topolową, zlokalizowany jest park Rady Europy o powierzchni blisko 3 hektarów. Teren ten był niegdyś własnością rodziny Skwierczów, która została wywłaszczona w latach 60. XX wieku w związku z planami budowy Forum Kultury, jednak te zamierzenia nigdy nie zostały zrealizowane.

W latach 90. grunt skomunalizowano, a w 2007 roku ogłoszono konkurs architektoniczny na zagospodarowanie Forum Kultury, które miało być usytuowane w nowym budynku z biblioteką, galerią sztuki współczesnej i nową siedzibą Teatru Miejskiego. Niestety, spadkobiercy przedwojennych właścicieli zaczęli domagać się zwrotu terenów, a Naczelny Sąd Administracyjny w 2019 roku uznał ich roszczenia. W związku z tym miasto zainwestowało 62 miliony złotych w odkupienie gruntów, jednak plany te zostały wstrzymane z powodu pandemii COVID-19. Część działek nabyła firma deweloperska Hossa.

W 2020 roku na ul. Jana z Kolna rozpoczęto wyburzanie starych zabudowań magazynowych, a planowana jest budowa nowego obiektu mieszkalno-usługowego, który ma osiągnąć wysokość 55 metrów. Do końca 2021 roku w ramach projektu KLIMATyczne Centrum zapowiedziano zmiany mające na celu rozwój terenów zielonych, a także ograniczenie ruchu samochodowego i miejsc parkingowych. Jednym z zamierzeń jest wprowadzenie jednokierunkowego ruchu na ul. Świętojańskiej, a także budowa kontrabuspasów na ul. Władysława IV, Wójta Radtkego, Jana z Kolna i 3 Maja, oraz kilka parkingów buforowych na obrzeżach Śródmieścia.

Lista informacyjna UNESCO

26 września 2019 roku, Modernistyczne Centrum Gdyni zostało oficjalnie wpisane na listę informacyjną UNESCO, co podkreśla jego unikalne znaczenie. W dokumencie wyszczególniono:

Centrum modernistyczne w Gdyni jest wyjątkowe jako zabytek europejskiej urbanistyki i architektury, w którym ideały modernizmu zostały skonfrontowane ze zmieniającymi się potrzebami rozrastających się miasta i portu, tworząc w konsekwencji miejsce o wyraźnie nowoczesnym charakterze, ale jednocześnie bez żadnych cech doktrynerskich. Szczególną rolę odgrywają tu ulice biegnące w stronę morza, w szczególności ulica 10 Lutego, która jest osią łączącą dworzec kolejowy z Molo Południowym, wysuniętą daleko w morze.

Ważniejsze zabytki

Śródmieście Gdyni to miejsce, w którym znajduje się wiele interesujących obiektów oraz instytucji, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. W tej części miasta można dostrzec bogactwo architektury oraz historycznego dziedzictwa, które warto poznać. Wśród istotnych miejsc wymienić można:

• Urząd Miasta Gdyni,
• Gmach Sądu Rejonowego (Plac Konstytucji 5),
• Dworzec kolejowy Gdynia Główna (Plac Konstytucji),
• Szpital Miejski im. Józefa Brudzińskiego (Plac Kaszubski),
• Miejska Hala Targowa (ul. Wójta Radtkego 36/40),
• Budynek biurowy ZUS (ul. 10 Lutego 24 róg ul. 3 Maja),
• Zespół mieszkaniowy BGK (ul. 3 Maja 27-31, róg ul. 10 Lutego oraz róg ul. Batorego),
• Gmach Biura Budowy Portu (ul. Waszyngtona 38),
• Domek Abrahama (ul. Starowiejska 30),
• Dom Marynarza Szwedzkiego (ul. Jana z Kolna 25).

Port morski

Warto również wspomnieć o kluczowym punkcie Gdyni, jakim jest port morski, które znajduje się w bliskim sąsiedztwie omawianych obiektów. Osobny artykuł na ten temat znajduje się pod adresem: Port morski Gdynia. Inne istotne elementy związane z tą częścią miasta to:

• Dworzec Morski,
• Muzeum Emigracji,
• Molo Południowe,
• Dar Pomorza,
• ORP Błyskawica,
• Akwarium Gdyńskie,
• Dom Żeglarza Polskiego.

Kamienice

W tej części Gdyni znajduje się także wiele zabytkowych kamienic, które są świadectwem bogatej historii miasta. Oto niektóre z nich:

• Kamienica Pręczkowskich (Skwer Kościuszki 10-12),
• Kamienica Peszkowskiego (Skwer Kościuszki 14),
• Kamienica Krenskich (ul. Świętojańska 55),
• Kamienica Orłowskich (ul. Świętojańska 68),
• Kamienica Hundsdorffów (ul. Starowiejska 7).

Pomniki

Nie można zapomnieć także o licznych pomnikach stanowiących ważne punkty w przestrzeni miejskiej. Warto odwiedzić:

• Pomnik Antoniego Abrahama,
• Para Kaszubów na ławce,
• Pomnik Ludziom Morza,
• Pomnik Josepha Conrada.

---

Oceń: Śródmieście (Gdynia)

---