Port morski Gdynia

---

Położenie

Port Gdynia to kluczowy element infrastruktury morskiej, który jest zlokalizowany w północnej części województwa pomorskiego. Jego dokładne usytuowanie znajduje się we wschodniej części miasta, w dzielnicy Śródmieście. Ważnym aspektem geograficznym tego miejsca jest jego położenie nad Zatoką Gdańską.

Port leży na Pobrzeżu Gdańskim, a konkretnie w obszarze wschodniej części Pobrzeża Kaszubskiego. Taka lokalizacja sprawia, że jest on doskonałym punktem do obsługi morskiej w regionie.

Całkowita powierzchnia portu wynosi 972,9508 ha, z czego 621,0680 ha stanowi powierzchnię lądową. Warto również zaznaczyć, że granice portu zostały ostatecznie ustalone w 2020 roku, co miało na celu lepszą organizację i rozwój tego strategicznego miejsca.

Działalność

Port morski w Gdyni, zgodnie z przepisami prawa o obszarach morskich oraz administracji morskiej, ma zasadnicze znaczenie dla polskiej gospodarki. W roku 2006 zanotował całkowite obroty ładunkowe na poziomie 14182,7 tys. ton, co stanowiło 23,5% udziału w krajowych przeładunkach.

W roku 2008 port przekroczył próg 610 767 TEU przeładunków kontenerowych, co uplasowało go na czołowej pozycji w Polsce. Z kolei w 2015 roku odnotowano przeładunek 3,7 mln ton zbóż oraz pasz, co oznaczało wzrost o 812 tys. ton w porównaniu do roku 2014 (28% więcej). Natomiast przeładunki kontenerów spadły o 19,4%, węgla i koksu o 33%, a drobnicy o 11% w tym samym roku. Dla poprawy infrastruktury, zagospodarowano rejon Nabrzeża Bułgarskiego oraz przebudowano Nabrzeże Szwedzkie.

W latach 2016-2018 planowano dalsze inwestycje, takie jak to przebudowa nabrzeży Indyjskiego i Helskiego oraz pogłębienie toru podejściowego do 17 m. Plany te miały na celu udoskonalenie warunków nawigacyjnych w porcie. Przewidywano również budowę publicznego terminalu promowego zdolnego pomieścić promy o długości do 240 m.

Wstępne dane zysk netto portu za 2016 roku wyniosły 47 mln zł, a rentowność netto osiągnęła 26%. W 2017 roku, port odnotował wzrost przeładunków o 9% w porównaniu z rokiem poprzednim, co pozwoliło mu na zyskanie 11. pozycji wśród bałtyckich portów, dzięki znacznemu zwiększeniu przeładunków węgla, koksu oraz paliw płynnych.

Rok 2018 przyniósł dalszy wzrost wydajności, a do końca listopada osiągnięto wyniki z całego poprzedniego roku. W drugim kwartale 2018 zapowiedziano oddanie obrotnicy dla statków kontenerowych o długości 400 m, inwestycja ta kosztowała 100 mln zł. W grudniu 2018 roku Port Gdynia podpisał umowę na modernizację Nabrzeża Słowackiego, której wartość wyniosła 16,5 mln zł. Modernizacja nabrzeży miała być wstępem do większych prac pogłębiających kanał portowy do 16 metrów.

W 2019 roku, Korporacja Budowlana Doraco rozpoczęła budowę nowego terminalu promowego, której całkowity koszt wzrósł do blisko 300 milionów zł. Terminal, z budynkiem pasażerskim oraz nową estakadą, został oddany do użytku w 2021 roku, pomimo opóźnień. Zainstalowane udogodnienia pozwolą skrócić czas pobytu statków w terminalu do 120 minut. Z tego obiektu korzystają obecnie m.in. Polferries PŻB oraz Stena Line.

Równocześnie trwają prace nad budową nowego pirsu na przedłużeniu mola Węglowego, który ma mieć powierzchnię blisko 150 ha, stanowiąc głębokowodny terminal kontenerowy o rocznej zdolności przeładunkowej wynoszącej 2,5 mln ton. Na terenie portu, planowane są także rozwój infrastruktury rowerowej oraz wieży widokowej. W 2021 roku ogłoszono również przetarg na dzierżawę terenów pod terminal kontenerowy. Z kolei w 2020 roku, port ustanowił rekord przeładunków, wynoszących ponad 24,6 mln ton, a ruch graniczny w porcie odbywa się przez morskie przejście graniczne Gdynia.

Infrastruktura portowa

Port morski w Gdyni, w roku 2006, charakteryzował się całkowitą długością nabrzeży wynoszącą 13 071 m. Z tej długości, aż 12 964 m było w pełni dostępnych do eksploatacji. Istotnym elementem boskiego krajobrazu portowego są nabrzeża, które mają głębokość przekraczającą 10,9 m; ich łączna długość w użytkowaniu wynosiła 3421 m. Co więcej, długość nabrzeży przeładunkowych wyniosła 9544 m.

Rodzaje ładunków	Rok 2015	Rok 2016	Rok 2017	Rok 2018	Rok 2019
Węgiel oraz koks	1386	1485	2134	2629	2876
Ruda metali	0	6	15	0	0
Inne ładunki masowe	1356	1100	1079	1311	1492
Ziarno	3711	4090	3482	2995	3220
Drewno i produkty drzewne	63	63	234	979	14148
Towary drobne	11279	11465	12460	13817	14148
Paliwa i oleje	402	1324	1819	1759	1862

Baseny portowe (kolejno od południa)

• Basen Jachtowy im. Zaruskiego,
• Basen I (Basen Prezydenta Ignacego Mościckiego),
• Basen II (Basen inż. Wendy),
• Basen III (Basen Węglowy),
• Port wewnętrzny:
• – Basen IV (Basen marsz. Piłsudskiego),
• – Basen V (Basen min. Kwiatkowskiego),
• – Baseny VI i VII (w przeszłości będące w gestii Stoczni Gdynia),
• – Basen VIII,
• – Basen IX (PGZ Stocznia Wojenna),
• Awanport:
• – Basen X (port wojenny),
• – Basen XI (port wojenny),
• Basen XII (przy nasadzie mola – obecnie nieistniejący).

Historia

W miarę jak sytuacja geopolityczna zaczęła się zmieniać na początku XX wieku, pojawiła się nadzieja na odbudowę niepodległego państwa polskiego. Kluczowe postacie, takie jak Józef Piłsudski, Roman Dmowski, czy Ignacy Jan Paderewski, kładły duży nacisk na konieczność, aby nowo powstające państwo posiadało dostęp do morza. W styczniu 1918 roku prezydent Woodrow Wilson uwzględnił ten postulat w swojej 14-punktowej deklaracji. Po odzyskaniu niepodległości, 4 grudnia 1918 roku, Piłsudski, działając jako Naczelnik Państwa, wydał dekret dotyczący utworzenia marynarki wojennej. Niestety, podczas Konferencji Wersalskiej, w której dominowały niekorzystne dla Polski wpływy angielskie, Polska nie otrzymała portu gdańskiego, co doprowadziło do utworzenia Wolnego Miasta Gdańska. Zamiast tego, nasz kraj zyskał zaledwie 75-kilometrowy odcinek wybrzeża, obejmujący jedynie dwie niewielkie przystanie w Pucku i Helu.

10 lutego 1920 roku miała miejsce ceremoniałowa uroczystość zaślubin Polski z morzem w Pucku, ale z powodu wybuchu wojny z bolszewikami, władze nie mogły zająć się sprawami morskim. Dopiero po decydującym kontruderzeniu znad Wieprza, które zmieniło losy wojny, Departament Spraw Morskich zyskał szansę na zainicjowanie działań na rzecz wzmocnienia polskich posiadłości nad Bałtykiem. W rezultacie, w październiku 1920 roku polski rząd podjął decyzję o budowie portu w dolinie rzeki Chylonki, w niewielkiej wiosce rybackiej Gdynia. Król Władysław IV, zgodnie z sugestią hetmana Stanisława Koniecpolskiego, 300 lat wcześniej również dostrzegał potencjał tego miejsca. Na ten ambitny projekt rząd przeznaczył początkowo 40 milionów marek, a na czele budowy stanął Tadeusz Wenda. Rozpoczęcie prac w Gdyni miało miejsce 29 maja 1921 roku.

23 września 1922 roku, po długich dyskusjach, Sejm RP przegłosował ustawę dotyczącą budowy „portu morskiego przy Gdyni na Pomorzu”. Prace ruszyły, chociaż ich początkowy postęp był powolny, ograniczając się głównie do robót ziemnych i stworzenia tymczasowej przystani dla okrętów Marynarki Wojennej, a także schroniska dla rybaków, które otwarto 23 kwietnia 1923 roku. W następnych miesiącach powstało pierwsze drewniane molo przeładunkowe, przy którym 13 sierpnia 1923 roku zacumował SS „Kentucky”, pierwszy zagraniczny statek, który odwiedził Gdynię.

4 lipca 1924 roku, minister przemysłu i handlu, Józef Kiedroń, podpisał umowę z Konsorcjum Francusko-Polskim na dalszą rozbudowę portu. Koszty tej inwestycji miały wynieść 36 milionów złotych, z zobowiązaniem, że do końca 1931 roku port osiągnie zdolność przeładunkową na poziomie 2,5 miliona ton oraz będzie w stanie przyjąć jednocześnie 25-30 statków. W 1925 roku Ministerstwo Przemysłu i Handlu wzbogaciło port o dwa dźwigi bramowe do przeładunku węgla i rudy, a dwa lata później towarzystwo węglowe Polskarob dostarczyło wywrotnicę mostową, zdolną do przeładowania 300 000 ton węgla miesięcznie, oraz cztery dźwigi o ładowności 5 ton każdy. Dodatkowo, Skarb Państwa zainwestował w cztery dźwigi elektryczne.

5 stycznia 1927 roku miała miejsce ceremonia podniesienia bandery na SS „Wilno”, pierwszym parowcu Żeglugi Polskiej zakupionym z Francji, do którego należały także statki SS „Kraków”, SS „Poznań”, SS „Katowice” oraz SS „Toruń”. Obchody miały dużą rangę, a udział wziął minister Eugeniusz Kwiatkowski, który obok inż. Wendy odegrał kluczową rolę w szybkiej ekspansji portu. W czerwcu tego samego roku odbyły się wizyty w Gdyni dwóch niewielkich statków pasażerskich, SS “Gdańsk” oraz SS “Gdynia”, a 11 marca 1930 roku uruchomiono regularną linię pasażerską z Gdyni do Nowego Jorku.

Obiekty portowe, jako znak patriotyzmu, zyskały modernistyczny charakter, w tym biało-czerwoną elewację Łuszczarni Ryżu oraz rzeźby orłów na frontonie Dworca Morskiego. Dynamikę wzrostu handlu za pośrednictwem portu ilustruje poniższa tabela:

Rok	Statki przybyłe	Statki odpływające	Łącznie
1924	27	27	54
1925	85	72	157
1926	298	303	601
1927	513	510	1023
1928	1108	1093	2201
1929	1550	1556	3106

Przez lata wzrost obrotów był znaczący – w 1926 roku wyniosły one 412950 ton, a w 1927 roku już 1957795 ton, by w 1929 roku osiągnąć wartość 2923000 ton, co oznaczało przekroczenie przedwojennych obrotów portu gdańskiego, który w 1912 roku przeładował 2453000 ton towarów.

W momencie wybuchu II wojny światowej, Gdynia, po bohaterskiej obronie przed niemiecką inwazją do 19 września 1939 roku, została zajęta i przekształcona w Gotenhafen. Port gdyński stanowił bazę für Kriegsmarine, która ze względu na bombardowania (największy nalot przypadł na noc z 18 na 19 grudnia 1944 roku, w którym uczestniczyło około 600 samolotów RAF) oraz ostrzał z ramienia Armii Czerwonej w marcu 1945 roku, doznała niemal całkowitego zniszczenia.

Poniżej przedstawiamy kalendarium wydarzeń powojennych w Gdyni:

• czerwiec 1945 – uruchomienie portu gdyńskiego,
• 16 lipca 1945 – pierwszy od zakończenia wojny statek „Suomen Neito” wpływa do portu,
• 21 września 1945 – powrót s.s. 'Kraków’ z Anglii,
• 1 czerwca 1949 – utworzenie rybackich przedsiębiorstw 'Arka’ i 'Dalmor’,
• 1 stycznia 1950 – powstanie Zarządu Portu Gdańsk-Gdynia,
• 1 stycznia 1954 – powołanie Zarządu Portu Gdynia,
• 29 sierpnia 1958 – pierwszy zagraniczny statek pasażerski – norweski 'Meteor’,
• 27 czerwca 1961 – oddanie do użytku odnowionego basenu żeglarskiego,
• 15 kwietnia 1963 – w Gdyni wpłynął statek ‘Manhattan’, pierwszy stutysięcznik,
• 17–24 lipca 1974 – port gościł największe żaglowce świata,
• 1 grudnia 1974 – 'Kasprowy Wierch’, zbiornikowiec o nośności 137 160 t wpływa do portu,
• 1976 – rozpoczęcie budowy terminalu kontenerowego,
• 19 listopada 1991 – proces prywatyzacji portu gdyńskiego,
• 25 września 1996 – zakończenie restrukturyzacji Morskiego Portu Handlowego Gdynia S.A.,
• 30 listopada 1999 – powołanie spółki Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A.,
• 31 maja 2000 – inkorporacja Port Gdynia Holding S.A. przez ZMP Gdynia,
• 8 czerwca 2007 – zacumowanie MS 'Navigator of the Seas’, największego statku pasażerskiego w porcie,
• 2–5 lipca 2009 – zlot żaglowców i regaty,
• 5 czerwca 2015 – MSC 'Charleston’ – najdłuższy statek w porcie (324 m),
• 12 lutego 2019 – MSC 'Charlotte Maersk’ – rekordowy statek (347 m),
• 2022 – zakończenie budowy systemu odbioru ścieków ze statków wycieczkowych i promów.

Przeładunki

Statystyki przeładunków

W pierwszym kwartale roku 2020 port morski Gdynia odnotował znaczący wzrost w zakresie przeładunków. Szczególnie istotny wpływ na ten pozytywny wynik miały przeładunki zbóż. Wydajność portu w kontekście zapewnienia tężyzny dostaw towarów, które są kluczowe dla funkcjonowania gospodarki podczas epidemii COVID-19, zasługuje na uwagę. Łącznie w tym okresie przeładowano 6,35 miliona ton ładunków, co oznacza wzrost o 4,9% w porównaniu do pierwszego kwartału roku wcześniejszego.

Największy przyrost przeładunków dotyczył zbóż, których wynosił 578,7 miliona ton, co stanowi wzrost o 87,8% w skali roku. Również znaczące ilości przeładowanej ropy naftowej osiągnęły poziom 161,6 miliona ton, co oznacza wzrost o 26,7%. Kategoria inne towary masowe zwiększyła swój udział o 29,8%.

Niestety, w tym samym czasie zaobserwowano spadki w przeładunkach węgla i drewna, co z pewnością można powiązać z łagodniejszą zimą. Dodatkowo, spadek miał również miejsce w transporcie kontenerowym, w którym zarejestrowano 224257 TEU, co stanowi 2,2% mniej niż w poprzednim roku.

Pod koniec pierwszych pięciu miesięcy roku 2021, port Gdynia wykazał dalszy wzrost na poziomie 8,2%. W analizowanym okresie wzrost zauważono głównie w grupie towarowej związanej z ropą i przetworami naftowymi, gdzie osiągnięto wzrost o 80,2% r/r. W maju, sam wzrost w tym segmencie wyniósł 104,5%. Dodatkowe wzrosty zanotowano w przypadku drobnicy (+12,9%) oraz przeładunków kontenerów (+12,6%). Warto odnotować, że eksport skonteneryzowanych ładunków w Porcie Gdynia zwiększył się o 15,5%.

Wartości kumulacyjnych przeładunków portu na przestrzeni lat przedstawia poniższa lista:

• 1924 – 10 tys. ton,
• 1929 – 2923 tys. ton,
• 1938 – 8700 tys. ton,
• 1990 – 9987 tys. ton,
• 1995 – 7739 tys. ton,
• 2000 – 8397 tys. ton,
• 2002 – 9349 tys. ton,
• 2003 – 9797 tys. ton,
• 2004 – 10 711 tys. ton,
• 2005 – 11 038 tys. ton,
• 2006 – 12 218 tys. ton,
• 2007 – 14 849 tys. ton,
• 2008 – 12 860 tys. ton,
• 2009 – 11 361 tys. ton,
• 2010 – 12 346 tys. ton,
• 2011 – 12 992 tys. ton,
• 2012 – 13 187 tys. ton,
• 2013 – 15 051 tys. ton,
• 2014 – 16 961 tys. ton,
• 2015 – 15 521 tys. ton,
• 2016 – 19 536 tys. ton,
• 2017 – 21 225 tys. ton,
• 2018 – 23 500 tys. ton,
• 2020 – 24 600 tys. ton.

Kontenery

W zakresie przeładunków kontenerowych port Gdynia również przedstawił interesujące dane na przestrzeni lat. Oto przegląd z wartościami TEU:

• 2003 – 308,6 tys. TEU,
• 2004 – 378,2 tys. TEU,
• 2005 – 400,2 tys. TEU,
• 2006 – 461,2 tys. TEU,
• 2007 – 614,4 tys. TEU,
• 2008 – 610,8 tys. TEU,
• 2009 – 378,3 tys. TEU,
• 2010 – 485,3 tys. TEU,
• 2011 – 616,4 tys. TEU,
• 2012 – 676,3 tys. TEU,
• 2013 – 729,6 tys. TEU,
• 2014 – 849,1 tys. TEU,
• 2015 – 684,8 tys. TEU,
• 2016 – 642,2 tys. TEU,
• 2017 – 710,7 tys. TEU,
• 2018 – 803,9 tys. TEU,
• 2019 – 897,1 tys. TEU,
• 2020 – 905,1 tys. TEU.

Liczba statków wpływających w ostatnim pięcioleciu do Portu Gdynia

Z perspektywy liczby jednostek przypływających do portu, dane te również zwracają uwagę na rosnące tendencje w tym aspekcie. Oto zestawienie statków wpływających do portu w ostatnich latach:

• 2014 – 3436,
• 2015 – 3284,
• 2016 – 3462,
• 2017 – 3618,
• 2018 – 4332.

---

Oceń: Port morski Gdynia

---