Obłuże

---

Etymologia

Historia nazwy Obłuże jest zaskakująca i fascynująca, a jej źródło sięga legend, które krążą wśród lokalnej ludności. Mówi się, że dawniej, pewnego słonecznego dnia, wędrowny Kaszub przybył na jedno z najwyższych wzgórz w okolicy. Widząc rozciągający się wspaniały krajobraz, z całego serca westchnął w języku kaszubskim do Pana Boga, wyrażając podziw słowami „O Błeże, jak tu pięknie”. Od tamtej chwili mieszkańcy tego regionu zaczęli nazywać tę wyjątkową lokalizację jako „Obłeż”, a późniejsze formy przekształciły się w „Obłuże”.

Inna hipoteza dotycząca pochodzenia nazwy związana jest z terminem ługa, który wiąże się z wydobywaniem soli. Teza ta zyskuje na wiarygodności, gdy uwzględnimy położenie Obłuża w pobliżu Morza Bałtyckiego. Istnieje możliwość, że w dawnych czasach w tej okolicy prowadzone było wydobycie soli, co mogło przyczynić się do rozwoju osady w tym rejonie. Nazwa „Ob-łuże” może więc oznaczać „wokół soli” w języku kaszubskim, gdzie „ob” odnosi się do okalającego obszaru.

Wykopaliska archeologiczne prowadzone na terenie Obłuża ujawniają historię osadnictwa sięgającą epoki żelaza, związanej z kulturami wschodniopomorską oraz oksywską. To stawia przed nami hipotezę, że początkowe formy nazwy mogły powstać w języku wenetyjskim, a następnie były adaptowane i modyfikowane w języku kaszubskim oraz polskim.

Znane zapisy historyczne nazwy

• Obluzino – 1245 z dokumentu biskupa Michała,
• Obluse – 1249 z dokumentu Świętopełka II,
• Obluze – 1253 z dokumentu biskupa Wolimira,
• Oblusze – 1282 z dokumentu Mestwina II,
• Oblusze – 1295 z dokumentu króla Przemysława II,
• Vobus – 1655 mapa szwedzka,
• niem. Oblusch (1939–1945).

Położenie

Obłuże to dzielnica Gdyni, która od wschodniej i zachodniej strony sąsiaduje z innymi obszarami miasta: Babimi Dołami oraz Oksywiem na wschodzie, a także Pogórzem na zachodzie. Z południowej strony granicą Obłuża są tereny przemysłowe oraz portowe, natomiast od północy znajduje się gmina Kosakowo. Dzielnica usytuowana jest na wysoczyźnie morenowej znanej jako Kępa Oksywska.

W południowej części Obłuża dominują bloki mieszkalne, natomiast północna strefa charakteryzuje się rozległymi ogródkami działkowymi, które zajmują niemalże połowę powierzchni tej dzielnicy. Na jej terenie znajdziemy również niewielkie obszary leśne, z przewagą sosen oraz rzadziej występującymi drzewami liściastymi. Istotnym punktem obszaru Starego Obłuża jest mały staw, którego obecność przyczyniła się do nadania temu miejscu drugiej nazwy.

Granice Obłuża wytyczają następujące elementy:

• od południa linia kolejowa nr 228, prowadząca z Rumi do Gdyni Port Oksywie,
• od zachodu i północy linia kolejowa kierująca się do portu lotniczego Gdynia-Kosakowo aż do skrzyżowania z ulicą Płk. Dąbka na Starym Obłużu, gdzie następnie granica miasta prowadzi do Zielonej, wzdłuż ogrodów działkowych,
• od wschodu ulice Zielona do skrzyżowania z Płk. Dąbka, a następnie Płk. Dąbka do skrzyżowania z Benisławskiego, kierując się przez ulicę Benisławskiego do Nasypowej.

Osiedla

W okolicach Obłuża, zgodnie z miejscowymi tradycjami, można wyróżnić kilka charakterystycznych osiedli, które mają swoje unikalne cechy. Każde z nich przyczynia się do różnorodności tej części miasta.

Na początek warto wspomnieć o Kaczym Dole, który jest usytuowany blisko Szkoły Podstawowej nr 6. To miejsce przyciąga rodziny z dziećmi i stwarza przyjazną atmosferę do życia.

Obłuże Centrum to kolejny istotny fragment tej dzielnicy, leżący w południowo-centralnej części, pomiędzy ulicami Kwiatkowskiego a Cechową. Charakteryzuje się strefą z historyczną, przedwojenną zabudową, która zyskuje coraz większe uznanie.

Rozciągające się wzdłuż ulicy Płk. Dąbka, Obłuże Górne stanowi kolejny element, który warto wymienić. W tej okolicy mieszają się nowe inwestycje z tradycyjnym stylem budownictwa.

Na zachodzie zlokalizowane jest Obłuże Leśne, ograniczone ulicami Kwiatkowskiego i Sucharskiego. Oferuje ono bliskość natury i typowej dla tej części miasta architektury.

Dalej mamy Obłuże Nowe, nie mylić z Nowym Obłużem, które znajduje się w wschodniej części dzielnicy, między ulicami Cechową i Benisławskiego. To miejsce tętni życiem i nowoczesnością.

Na koniec, Stare Obłuże, potocznie nazywane „nad stawkiem”, jest północno-zachodnią częścią dzielnicy, w rejonie skrzyżowania ulic Płk. Dąbka oraz Kwiatkowskiego. Obszar ten obejmuje pierwotny teren wsi Obłuże i typowy dla niego folwark.

Warto również zająć się historycznymi osiedlami, takimi jak Nowe Obłuże, które obecnie jest częścią dzielnicy Babie Doły. Znajduje się tu pierwotny obszar wsi Obłuże, gdzie kiedyś funkcjonował folwark.

Nie można zapomnieć o Kolonii Rybackiej, która także jest częścią Babich Dołów. Miejsce to, historycznie związane z obronnymi grodziskami oraz stacjami rybackimi, do dziś zachowuje swoje rybackie tradycje, a kutry rybaków z Nowego Obłuża noszą oznaczenie OBŁ.

Rys historyczny

Rys historyczny Obłuża sięga czasów wczesnej epoki żelaza. Na podstawie przeprowadzonych wykopalisk, stwierdzono, że stałe osadnictwo istniało już w latach 700–400 p.n.e. W okresie 400–0 p.n.e. odkryto groby skrzynkowe, co również wskazuje na osadnictwo, w Obłużu Kolonii Rybackiej.

W późniejszych wiekach, od VII do XI, istniał tam gród obronny. Obszar ten, obejmujący Kolonię Rybacką, a dziś teren wojskowy, był zamieszkiwany przez ludność, która prowadziła rolnictwo, hodowlę oraz rybactwo w pobliżu morza. W 1214 roku wieś Obłuże została przekazana przez żonę Mściwoja I siostrom Norbertankom z Żukowa wraz z całą Kępą Oksywską.

Historyczne dokumenty świadczą o rozwiniętej strukturze społecznej. W 1245 roku pojawia się pierwszy zapis o Obluzinie, wieś ewoluuje, co potwierdza dokument biskupa Michała, w którym potwierdzono prawo pobierania dziesięciny przez klasztor żukowski. Dwa lata później, w 1249 roku, Świętopełk II potwierdza przynależność Obłuża do Norbertanek.

W 1253 roku, biskup Wolimir uchwalił zasięg parafii Oksywie, wskazując na obecność wsi Obluze oraz innych miejscowości. Szczególne znaczenie miała data 12 grudnia 1282 roku, kiedy to Mestwin II ponownie potwierdził przynależność Kępy Oksywskiej do klasztoru Norbertanek w Żukowie.

W 1295 roku, król Polski Przemysław II, w kontekście sporu z biskupami oliwskimi, raz jeszcze uznał wieś Oblusze za część dóbr Norbertanek, co przekładało się na stabilizację regionu. W 1655 roku nazwa Vobus pojawiła się na szwedzkiej mapie, potwierdzając istnienie tej miejscowości również na zewnątrz.

Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, Obłuże znalazło się pod panowaniem pruskim. W tym czasie wieś zamieszkiwało 151 osób, co było znacznym wzrostem w porównaniu do sąsiedniej Gdyni (71 osób) i Oksywia (115 osób). W 1834 roku miała miejsce kasata zakonu Norbertanek oraz sekularyzacja Obłuża.

W 1848 roku obszar podzielono na Stare Obłuże, gdzie mieszkało 253 osoby, i Nowe Obłuże z 48 mieszkańcami. W 1865 roku zadecydowano o oderwaniu gminy Obłuże od majątku. W 1871 roku liczba ludności w Obłużu wynosiła 228 osób, podczas gdy w folwarku Stare Obłuże mieszkało 138 osób, a w folwarku Nowe Obłuże – 84 osoby.

W 1933 roku Obłuże zostało przyłączone do Gdyni w towarzystwie Witomina oraz Działek Leśnych. Jest to obszar, który 1934 roku zyskał pierwszą szkołę podstawową, a kolejne lata przyniosły budowę kościoła parafialnego oraz ponowne przekształcenia administracyjne.

W czasie II wojny światowej na Obłużu miały miejsce tragiczne wydarzenia. Okupacja hitlerowska zaowocowała publiczną egzekucją 11 listopada 1939 roku, co utrwaliło się w pamięci lokalnej społeczności. Po wojnie w 1971 roku teren Obłuża Leśnego przyłączono do Gdyni, a gminy przekształcono w osiedla mieszkalne.

Ważnym momentem były zmiany terytorialne w 1972 roku, które włączyły Kolonię Rybacką i Nowe Obłuże do nowo powstałej dzielnicy Babie Doły. W 1974 roku rozpoczęto budowę Trasy im. Eugeniusza Kwiatkowskiego, co miało duży wpływ na rozwój infrastruktury regionu.

Na początku lat 90. XX wieku tereny wokół stawu, uprzednio użytkowane jako pastwiska, zmieniły swój charakter na nowoczesny teren rekreacyjny. Obecnie znajduje się tam boisko do koszykówki, plac zabaw, skatepark, oraz scena, gdzie odbywają się festyny organizowane kilka razy w roku.

Zabudowa

Do połowy lat siedemdziesiątych XX wieku zdecydowaną większość zabudowy w Obłużu stanowiły domy jednorodzinne, które koncentrowały się w centralnej części tej dzielnicy. Na głównych ulicach pojawiały się także kamienice mieszkalne, jednak ich liczba była stosunkowo niewielka.

W latach 70. rozpoczęto intensywną budowę nowych osiedli, które wznoszono w oparciu o nowoczesne technologie, takie jak OWT-67 i W-70. Powstały wtedy liczne budynki, w tym 5- oraz 11-kondygnacyjne. W ten sposób zrealizowano osiedla takie jak Obłuże Leśne, Obłuże Górne, a także część wschodnia dzielnicy, która obejmowała Kaczy Doł oraz Obłuże Nowe.

Najwyższy budynek w Gdyni, wybudowany zgodnie z technologią W-70, to imponujący budynek 11-kondygnacyjny przy ulicy Krawieckiej, znany w lokalnym żargonie jako „szafa”. Do dziś większość mieszkańców Obłuża zamieszkuje lokale, które zbudowane zostały w tym okresie, a technologia W-70 pozostaje przeważająca w regionie.

W wielu budynkach wielorodzinnych oraz usługowo-handlowych działających na Obłużu zainwestowała Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa im. Komuny Paryskiej. Z danych wynika, że na dzień 31 grudnia 2018 roku, spółdzielnia dysponowała 96 budynkami, w których znajdowało się 6055 lokali o łącznej powierzchni wynoszącej 303 875,98 m². Te lokale zamieszkiwało 12 742 mieszkańców.

Warto również wspomnieć, że w miejscu, gdzie obecnie znajdują się ogródki działkowe przy ulicy Dąbka, na wysokości Zespołu Szkół nr 4, istniał niewielki cmentarz choleryczny. To właśnie tam chowano zmarłych w wyniku epidemii, która dotknęła Kępę Oksywską w latach 70. XIX wieku.

Komunikacja

Obłuże stanowi ważny punkt komunikacyjny w regionie, a jego rozwój przejawia się w ciągu głównych tras. Na terenie tej dzielnicy zaczyna się Trasa im. Eugeniusza Kwiatkowskiego, która po zakończeniu prac budowlanych połączyła Obłuże z drogą ekspresową S6 oraz z płatną autostradą A1, co znacznie ułatwia podróżowanie.

Główne ulice

• Trasa im. Eugeniusza Kwiatkowskiego i ul. Kwiatkowskiego,
• ul. Płk. Dąbka – łącząca Oksywie Górne i Pogórze Górne z Obłużem,
• ul. adm. Unruga – przebiegająca u podnóża Kępy Oksywskiej, łącząca Oksywie Dolne i Pogórze Dolne z Obłużem,
• ul. Bosmańska – łącząca Oksywie Górne z Obłużem,
• ul. Zielona – łącząca Babie Doły z Obłużem i Oksywiem.

Przejazd przez Obłuże stanowi jedyną drogę lądową, która umożliwia dotarcie do Oksywia oraz Babich Dołów. Oprócz tego, jest to najpopularniejsza trasa dla mieszkańców innych dzielnic Gdyni, którzy chcą się dostać do Pogórza Dolnego i Górnego.

Transport publiczny

• autobusowy – sieć miejskich autobusów bezpośrednio łączy Obłuże z innymi dzielnicami Gdyni, takimi jak Oksywie, Babie Doły, Pogórze, Śródmieście, Redłowo, Witomino, Wzgórze Św. Maksymiliana, Działki Leśne, Grabówek, Leszczynki oraz Mały Kack. Dodatkowo, istnieją połączenia z pobliskimi miejscowościami, takimi jak Suchy Dwór, Kosakowo, Mosty, Mechelinki, Rewa, Pierwoszyno,
• trolejbusowy – pierwsza linia trolejbusowa numer 24 została uruchomiona 29 października 1949 roku, zaś 23 maja 1964 roku wprowadzono dodatkową linię 28. Obie linie służyły do połączenia Oksywia ze Śródmieściem Gdyni, jednak w 1972 roku zostały zlikwidowane wraz z nocującą infrastrukturą. Od września 2020 roku można natomiast spotkać trolejbusy linii 32, które realizują kursy na Pogórze Dolne,
• kolejowy – przez Obłuże przebiega linia kolejowa nr 228, Rumia–Gdynia Port Oksywie. Przed 1994 rokiem kursowały tu pociągi na trasach Gdynia Port Oksywie–Gdynia Chylonia oraz Gdynia Port Oksywie–Kościerzyna (znany jako Bana). W przeszłości istniały dwa przystanki kolejowe: Gdynia Obłuże i Gdynia Obłuże Leśne. Aktualnie linia ta nie służy transportowi pasażerskiemu, ale sporadycznie wykorzystuje ją Port Wojenny w Gdyni.

Zapraszam do zapoznania się z dodatkowymi informacjami na temat Autobusów w Gdyni i Trolejbusów w Gdyni.

Kościoły i związki wyznaniowe

W Obłużu funkcjonuje parafialny kościół rzymskokatolicki pw. św. Andrzeja Boboli, który został otwarty w 1938 roku. Dekret, który ustalił granice nowej parafii Obłuże, został wydany 30 stycznia 1939 roku. Przedtem ta część miasta była częścią parafii Oksywie.

W sąsiedztwie kościoła znajduje się cmentarz parafialny, a także Zespół Szkół Katolickich im. św. Jana Pawła II w Gdyni, który jest miejscem edukacji dla wielu lokalnych dzieci. Proboszczem parafii jest ks. prałat dr Sławomir Decowski, który od 6 lutego 2011 roku pełni odpowiedzialność za duchowy rozwój wspólnoty.

W Obłużu istnieje także Sala Królestwa Świadków Jehowy, z której korzystają następujące zbory: Gdynia–Oksywie, Gdynia–Pogórze, Gdynia–Karwiny oraz Gdynia–Witomino. Ta różnorodność wyznań świadczy o bogactwie życia religijnego w tej dzielnicy.

Szkoły na terenie dzielnicy

W dzielnicy Obłuże znajdują się liczne placówki edukacyjne, które oferują różnorodne programy nauczania. Wśród nich wyróżniają się m.in.:

• Szkoła Podstawowa nr 6 im. Antoniego Abrahama,
• Szkoła Podstawowa nr 39 im. Kazimierza Jurkiewicza,
• Szkoła Podstawowa nr 44 im. Obrońców Wybrzeża,
• Zespół Szkół Katolickich im. św. Jana Pawła II w Gdyni,
• Katolicka Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II,
• Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Pawła II,
• Zespół Szkół nr 4,
• Gimnazjum nr 14 im. Jana Radtke,
• Liceum Ogólnokształcące nr 13 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego,
• Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 2 w Gdyni.

Każda z tych szkół pełni ważną rolę w kształceniu młodzieży, dostosowując swoje programy do potrzeb uczniów oraz wymogów rynku edukacyjnego.

---

Oceń: Obłuże

---