Marian Zacharski

---

Życiorys

Młodość

Marian Zacharski przyszedł na świat jako syn Wacława i Czesławy. Jego ojciec, inżynier mechanik, był osobą zaangażowaną w działalność opozycyjną, walcząc w szeregach Szarych Szeregów podczas II wojny światowej. Po zakończeniu walk został deportowany do Niemiec, gdzie osiedlił się w rejonie Bambergu w Bawarii. Po powrocie do kraju, rodzina Zacharskich zamieszkała na Wybrzeżu, gdzie jego ojciec utrzymywał łączność ze swoimi kolegami, którzy również angażowali się w działalność wywiadowczą Armii Krajowej.

Marian spędził swoje dzieciństwo w Sopocie, uczęszczając do Szkoły Podstawowej nr 7 oraz SP nr 6. Po zdaniu matury w 1969 roku w I Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Curie-Skłodowskiej, rodzina przeniosła się do Warszawy. Tam, na Uniwersytecie Warszawskim, zakończył studia prawnicze, co zaowocowało jego późniejszą karierą.

Działalność w USA

W 1973 roku Marian rozpoczął pracę w Centrali Handlu Zagranicznego „Metalexport”. Dwa lata później, po narodzinach swojej pierwszej córki, został delegowany do Polamco, firmy mającej za zadanie maskować jego rzeczywiste działalności szpiegowskie.

Kariera w Polamco

Początkowo umiejscowiony w centrali w Elk Grove Village, Zacharski szybko przeniósł się do Los Angeles, gdzie otworzył nowy oddział firmy. Nawiązując współpracę z lokalnymi przedsiębiorstwami, m.in. z Rosemead Machinery, prowadził sprzedaż obrabiarek produkowanych w Polsce, typowych dla takich zakładów jak te w Andrychowie, Jarocinie, Wrocławiu czy Tarnowie. Odbiorcami jego towarów były zarówno małe przedsiębiorstwa, jak i duże koncerny, głównie z branży lotniczej.

Jednym z jego kluczowych sukcesów była sprzedaż wytaczarki z Dąbrowy Górniczej do zakładów EG&G w Las Vegas, które nie mogły oficjalnie dokonywać zakupów z krajów socjalistycznych. Mimo tego, Departament Energii USA wydał zgodę na tę transakcję, co stanowiło znaczący zwrot w jego karierze.

Nawiązanie kontaktu z Williamem Bellem

Od 1977 roku Marian współpracował z polskim wywiadem, a jego działalność w USA była kontrolowana przez rezydenturę wywiadu, z siedzibą w Chicago. W tym samym roku nawiązał współpracę z Williamem Holdenem Bellem, kierującym projektami w Hughes Aircraft Company, który zajmował się nowoczesnymi rozwiązaniami dla Departamentu Obrony USA oraz DARPA.

Do 1981 roku Zacharski zdobył bezprecedensowe ilości tajnych dokumentów, które były niezwykle istotne dla polskiego wywiadu. Wśród nich znalazły się szczegółowe informacje na temat systemów radarowych, naprowadzania rakiet i technologii używanych w amerykańskich samolotach bojowych, takich jak F-5, F-14, F-15, F-16, F-18 oraz plany dotyczące radarów znanych jako „ciche radary”.

Aresztowanie

28 czerwca 1981 roku Marian Zacharski został zatrzymany pod zarzutem nielegalnego pozyskiwania informacji o obronności USA, które miały być przekazywane przedstawicielom polskiego rządu. Uznaje się, że przyczyny jego aresztowania były związane z doniesieniem Jerzego Korycińskiego, który poinformował Centralną Agencję Wywiadowczą o działalności Zacharskiego. Dzień po wprowadzeniu stanu wojennego, 14 grudnia 1981 roku, Marian został skazany w Los Angeles na dożywocie, który odbywał przeważnie w więzieniu federalnym w Memphis.

Wymiana na moście Glienicke

Dzięki skomplikowanym negocjacjom, prowadzonym przez berlińskiego adwokata Wolfganga Vogla, Zacharski otrzymał akt łaski i miał powrócić do Polski. Wymiana, w której uczestniczyło 29 osób, miała miejsce 11 czerwca 1985 roku na moście Glienicke. Marian, razem z trzema innymi osobami oskarżonymi o szpiegostwo, został wymieniony na 25 więźniów w NRD i Polsce. W ramach umowy, Polska wydała pięciu więźniów, w tym znanego szermierza i oficera Wojska Polskiego Jerzego Pawłowskiego, Leszka Chrósta, a także Bogdana Walewskiego i duet Norbert Adamaschek z Jackiem Jurzakiem.

Zacharski wyruszył na wymianę z bazy lotnictwa amerykańskiego McGuire przy pomocy transportowca C-5 Galaxy. Po przylocie do Frankfurtu, transportowano go na lotnisko Tempelhof w Berlinie, gdzie czekał na wymianę, która miała miejsce o 13:00.

Powrót do Polski

Po powrocie do kraju, Marian spędził miesiąc na rozmowach wyjaśniających w Magdalence, a następnie, wraz z rodziną, udał się na urlop do Mielna. W lutym 1986 roku związał się z firmą Pewex, zajmując szereg stanowisk, w tym dyrektora Biura Artykułów Technicznych. Mimo nowej pracy, pozostawał w strukturach wywiadu, co przyczyniło się do jego intensywnych podróży po świecie.

Ze względu na ograniczenia wynikające z warunkowego aktu łaski, Marian unikał wjazdu do USA, co zmuszało go do szukania alternatywnych tras podróży, jak na przykład częste wizyty w Japonii, które były organizowane przez Singapur lub bezpośrednio przez Helsinki.

Afera Olina

Po transformacji ustrojowej Marian Zacharski zaangażował się w pracę bezpośrednio w polskim wywiadzie, który działał w ramach Urzędu Ochrony Państwa (UOP). W tej roli pełnił funkcję oficera łącznikowego, współpracując z przyjaznymi służbami wywiadowczymi z zachodu, a zarazem prowadził działania na wschodzie. W trakcie tych działań zdobył kluczowe informacje, które sugerowały, że ówczesny premier RP Józef Oleksy, miał prowadzić działalność agenturalną na rzecz ZSRR i Rosji, operując pod kryptonimem „Olin”.

W 1995 roku wziął udział w skomplikowanej akcji, mającej na celu zwerbowanie rosyjskiego agenta, Władimira Ałganowa. Kiedy w wyniku wyborów prezydenckich władzę przejęło SLD i Lewica, nowa administracja UOP zablokowała dalsze działania związane ze sprawą „Olina”.

W 1996 roku, postawiony przed dylematem przez ówczesnego Ministra Spraw Wewnętrznych Zbigniewa Siemiątkowskiego, Zacharski musiał zdecydować czy dobrowolnie zrezygnować z pracy w służbie, czy też ryzykować wyrzucenie na podstawie artykułu 5, który dawał podstawy do usunięcia oficera „dla dobra” służby. Ostatecznie, złożył podanie o zwolnienie, a jeszcze tego samego dnia opuścił Polskę.

Emigracja

Od połowy 1996 roku, Marian Zacharski przez następne 17 i pół roku nie odwiedzał Polski. Czas ten był dla niego szczególnie istotny, co postanowił uwiecznić w zrealizowanym przez telewizję TVN dokumentalno-fabularnym serialu zatytułowanym „Szpieg”. W późniejszym okresie swoje doświadczenia opisał również w dwuczęściowej biografii noszącej tytuły „Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski” oraz „Rosyjska Ruletka”.

W kolejnych latach skoncentrował się na poszukiwaniach w archiwach zachodnich, zwłaszcza niemieckich. Jego prace koncentrowały się głównie na dokumentach związanych z rywalizacją wywiadów Niemiec i Polski w latach 1918–1945. Udało mu się napisać pięć książek historycznych, w których zgłębiał tę tematykę. Ponadto, wydał reprint księgi szyfrowej przedwojennej polskiej marynarki wojennej MAR-3.

Życie prywatne

Marian Zacharski, w styczniu 1975 roku, zawarł związek małżeński z Barbarą, z którą doczekał się dwóch córek – Małgorzaty oraz Karoliny.

Od 1996 roku na stałe osiedlił się poza granicami Polski, w której pozostały jego córki, które ukończyły prestiżowe szkoły z grupy ivy league.

W grudniu 1999 roku ponownie stanął na ślubnym kobiercu.

Nagrody i odznaczenia

Oto lista fascynujących nagród oraz odznaczeń, które zdobył Marian Zacharski:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski w 1985 roku,
• Bestseller Empiku 2009 w kategorii Historia i Literatura Faktu za książkę Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom.

Publikacje

Marian Zacharski jest autorem wielu interesujących publikacji, które dotykają różnych tematów związanych z historią i wojskowością. Wśród jego książek znajdują się:

• Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom, Poznań 2009,
• Rosyjska ruletka, Poznań 2010,
• Rotmistrz, Poznań 2011,
• Dama z pieskiem, Poznań 2013,
• Operacja Reichswehra, Poznań 2013,
• Krwawiąca granica, Poznań 2014,
• Kody wojny. Niemiecki wywiad elektroniczny w latach 1907–1945 a losy polskich, sowieckich, alianckich kodów i szyfrów, Prusim 2015.

---

Oceń: Marian Zacharski

---