Izabela Filipiak

---

Życiorys

Izabela Filipiak przyszła na świat w rodzinie urzędnika Stanisława Filipiaka oraz Jadwigi Sicińskiej. Z powodzeniem ukończyła II Liceum Ogólnokształcące w Gdyni w 1980 roku, by następnie w 1986 roku zdobyć tytuł magistra na Uniwersytecie Gdańskim, pisząc pracę dyplomową zatytułowaną „Śmierć jako gwałt”, pod kierunkiem znakomitej Marii Janion.

W tym samym roku Filipiak podjęła decyzję o emigracji, występując o azyl polityczny. Po rocznym pobycie w Paryżu, osiedliła się w Nowym Jorku, gdzie mieszkała przez kilka lat, ale w 1996 roku postanowiła wrócić do rodzinnego kraju.

Debiutowała na początku lat 90., szybko stając się jedną z najbardziej wyrazistych postaci w polskim życiu literackim. Od samego początku skupiała się na otwieraniu nowej literatury demokratycznej Polski na głosy, które wcześniej były marginalizowane w dyskursie kulturowym. Jej powieść „Absolutna Amnezja” zaowocowała protestem Jana Błońskiego, ponieważ Filipiak krytycznie ukazała komunistyczną przeszłość z perspektywy młodych dziewcząt oraz neofitów społecznych. Maria Janion broniła jej twórczości w książce „Kobiety i duch inności” z 1996 roku.

Na przełomie lat 90. Filipiak zorganizowała warsztaty twórczego pisania na wydziale gender studies na Uniwersytecie Warszawskim oraz w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1998 roku publicznie zadeklarowała się jako lesbijka – to oświadczenie miało pozytywny wpływ na jej życie osobiste oraz karierę literacką. Niemniej jednak, z powodu narastających w Polsce nastrojów homofobicznych oraz nacjonalistycznych, w 2003 roku po raz kolejny opuściła kraj.

Filipiak spędziła lata 2003–2006 jako wizytujący profesor na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. W 2005 roku uzyskała stopień doktora filozofii na warszawskiej Szkole Nauk Społecznych PAN. Następnie, w latach 2007–2009, studiowała literaturę w języku angielskim z rozszerzeniem na twórcze pisanie na Mills College w Kalifornii, gdzie uzyskała tytuł MFA, pracując pod okiem Christiny Garcii. Od 2009 roku aż po dzień dzisiejszy pełni rolę adiunkta w Zakładzie Literatury i Kultury Amerykańskiej na Uniwersytecie Gdańskim.

Filipiak jest autorką dwóch zbiorów opowiadań („Śmierć i spirala”, „Magiczne oko”), dwóch powieści („Absolutna Amnezja”, „Alma”), zbioru poezji („Madame Intuita”), dramatu („Księga Em”) oraz eseju-podręcznika na temat korzyści wynikających z twórczego pisania („Twórcze pisanie dla młodych panien”). W swoich felietonach, publikowanych w prasie kobiecej, a później zbieranych w tomie „Kultura Obrażonych”, komentowała nowe zjawiska kulturowe, które zyskały na znaczeniu w pierwszej dekadzie XXI wieku.

Jej rozprawa doktorska, wydana w 2007 roku jako „Obszary odmienności”, dotyczyła zagadnienia transgenderyzmu jako artystycznie radykalnej postawy, analizując życie zapomnianego poety modernistycznego Piotra Własta (1876–1949).

Filipiak koncentruje się na tematyce żałoby, badając również brak tradycji publicznego przeżywania żalu w środowisku osób homoseksualnych. Dodatkowo pracuje nad dokumentacją stylów obrony przed wykluczeniem, wykorzystując czarny humor (jest współzałożycielką kabaretu Hole in the Trinity), a także zajmuje się zagadnieniami długu i nich rozrachunku w kontekście płci, ekonomii oraz polityki, czy też sytuacji przemocy związanej z prywatyzacją.

Filipiak publikowała w prestiżowych pismach, takich jak „San Francisco Chronicle”, „bruLion”, „Czas Kultury”, „Odra”, „Ośka”, „Ex Libris”, „Kwartalnik Artystyczny” oraz „Gazeta Wyborcza”. Była stałą felietonistką w magazynach „Activist”, „Marie Claire”, „Pani” oraz „Wysokie Obcasy”, gdzie początkowo rozwijał się cykl „Twórcze pisanie dla młodych panien”.

W lutym 2017 roku Filipiak uzyskała stopień doktora habilitowanego z zakresu literaturoznawstwa na podstawie rozprawy „Glorious Outlaws: Debt as a Tool in Contemporary Postcolonial Fiction” (Wspaniali wygnańcy. Dług jako narzędzie we współczesnej postkolonialnej prozie).

W grudniu 2018 roku jej talent literacki został doceniony, gdy otrzymała Nagrodę Literacką im. Juliana Tuwima. A w październiku 2019 roku w wydawnictwie Znak ukazał się jej dziennik z perygrynacji szpitalnych pod tytułem „Znikanie”, który przyniósł jej nominację do Nagrody Literackiej Nike.

Twórczość

Izabela Filipiak to wybitna postać w polskiej literaturze, która pozostawiła po sobie wiele znaczących dzieł. Jej twórczość obejmuje różnorodne tematy i formy, co czyni ją interesującą dla szerokiego grona czytelników.

• Śmierć i spirala (1992),
• Absolutna amnezja (1995),
• Niebieska menażeria (1997),
• Twórcze pisanie dla młodych panien (1999),
• Madame Intuita (2002),
• Alma (2003),
• Kultura obrażonych (2003),
• Księga Em (2005),
• Magiczne oko. Opowiadania zebrane (2006),
• Obszary odmienności. Rzecz o Marii Komornickiej (2007),
• Glorious Outlaws: Debt as a Tool in Contemporary Postcolonial Fiction (2016),
• Znikanie (2019).

Każde z jej dzieł eksploruje różne wątki, które odzwierciedlają złożoność ludzkich emocji i relacji. Filipiak w mistrzowski sposób łączy literacką wrażliwość z głęboką refleksją społeczną.

---

Oceń: Izabela Filipiak

---