Zuzanna Dolega

---

Życiorys

Zu­zanna Dolega to absolwentka Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Specjalizuje się w unikalnej technice pirografii, która polega na wypalaniu rysunków ogniem lub żarem w różnych podłożach. W zgodzie z opublikowanym w 2020 roku wywiadem, jej umiejętności czynią ją prawdopodobnie jedyną osobą w Polsce, która stosuje tę technikę w tak zaawansowany sposób. Ogień jako narzędzie twórcze wykorzystuje w połączeniu z szeroką gamą materiałów, w tym z papierem, tkaniną, a także w instalacjach oraz kolażach.

Oprócz pirografii, artystka prowadzi badania nad zagadnieniami neuroestetyki, synestezji w sztuce oraz arteterapią, zgłębiając relacje między sztuką a percepcją. Od 2017 roku pracuje jako asystentka na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, gdzie współpracuje między innymi w Pracowni Rysunku Koncepcyjnego pod kierunkiem profesora Romana Gajewskiego oraz w Pracowni Rysunku Studyjnego prof. Marii Targońskiej.

W roku 2022 uzyskała stopień doktora w dziedzinie sztuk pięknych, pisząc rozprawę zatytułowaną „Czuły czytnik rzeczywistości. W poszukiwaniu współodczuwania”. Jest także aktywną członkinią stowarzyszenia IAPMA, co pokazuje jej zaangażowanie w rozwój sztuki oraz wymianę wiedzy w tej dziedzinie.

Twórczość

Pirografia na papierze

Zuzanna Dolega to artystka, która w swojej twórczości wykorzystuje unikalną technikę pirografii. Jej autorska wersja tej metody jest starannie chronioną tajemnicą. Dzięki pirografii, artystka tworzy abstrakcyjne formy, które łączą ogień z papierem, co pozwala na uzyskiwanie niezwykłych i ulotnych wypaleń-znaków. Jest to dla niej proces związany z destrukcją oraz naznaczaniem materii. Jak można zaobserwować w jej pracach, widoczne są ślady wypalania, rezygnacji, pogorzeliska a także delikatne perforacje. Z drugiej strony, Dolega nawiązuje również do przyrody oraz do mikro- i makrokosmosu.

„Pirografia to dla mnie forma samotnej kontemplacji i alchemicznej pracy. Perforacja – będąca efektem działania ognia, pozwalająca na przenikanie światła – umożliwia uwypuklenie ulotności i nieobecności”

Ogień, jako żywioł, stanowi dla artystki nieustanną walkę, próbując nad nim zapanować, nadając kształt i wymiar wypalonym znakom. W procesie malowania ogniem każdy wykonany signum jest unikalny, co czyni ten twórczy proces ciągłą rywalizacją o kontrolę nad dziełem oraz jego emocjonalnym przekazem. Dolega opisuje pirografię jako skomplikowaną i intymną pracę artystyczną, bliską medytacji i kontemplacji. Tworzone przez nią obrazy można traktować jako sygnały oraz znaki, które funkcjonują jako swego rodzaju czuły czytnik codzienności.

W ramach cyklu dziesięciu prac dyplomowych zatytułowanego „Znaki na-znaczenia”, artystka dążyła do wyrażenia swojej wizji lapidarności, autonomii i pierwotności oznaczeń przy użyciu ognia jako osobistego medium. Instalacje, które powstały w związku z tym projektem, zaprezentowane zostały w nieaktywnym obiekcie rotundy w Gdyni, w Kolibkach w 2015 roku.

Kolaż

Dolega stworzyła wiele serii kolaży bazujących na własnych archiwach rodzinnych, w tym na archiwalnych fotografiach dziadków, pradziadków oraz tajemniczych osób, które odkryła pomiędzy zdjęciami. Jej kolaże powstają z rycin, biletów oraz innych papierowych fragmentów. Często także wzbogacają je cekiny, pióra i pompony, umieszczając je w nieco kiczowatych kontekstach. Każdy kolaż stanowi mikroopowieść autobiograficzną, w której artystka wyraża swoje emocje i wspomnienia.

Artystka zrealizowała także cykl „Miesz(k)ając (w) przeszłości” we współpracy z Wikimedia Polska, w ramach projektów GLAM. Do jego tworzenia wykorzystała materiały archiwalne znajdujące się w domenie publicznej, dostępne w zasobach Wikimedia Commons. Tworząc cyfrowe kolaże, Dolega zmieszała warstwy spalonego papieru z nowoczesnymi fotografiami. W jej pracach następuje analiza przekazów wizualnych, a wybór materiałów i ich nowe zestawienia prowadzi do dialogu, kontrastów oraz odkrycia nowych znaczeń.

Sztuka site-specific i instalacje artystyczne

Prace Dolegi z zakresu sztuki site-specific oraz instalacji artystycznych były realizowane w ramach wielu współprac, w tym:

• Prace na osiedlu IDEA w budynku B4, gdzie projekt inspirowany był sztuką Street Artu. Artystka wprowadziła elementy sztuki ulicznej do nowoczesnych wnętrz, a współpraca odbyła się z Euro Stylem i architektką Marzeną Degutis,
• Oprawa scenograficzna dla Przekroju w ramach wydarzenia „Przekrój prosi do tańca! Vol.4” z dnia 6 kwietnia 2019 roku.

Nagrody

Zuza jest uznaną artystką, która zdobyła wiele nagród i stypendiów w różnych dziedzinach sztuki. Wśród jej osiągnięć wymienia się:

• Nagrodę Miasta Gdańska dla Młodych Twórców w Dziedzinie Kultury w 2020 roku,
• Rektora Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku na lata 2013/2014 oraz 2014/2015,
• Prezydenta Miasta Gdyni w latach 2013/2014 i 2014/2015,
• Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2014/2015,
• Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w tej samej edycji, tj. 2014/2015,
• Finalistkę 13. edycji Konkursu Artystyczna Podróż Hestii,
• Finalistkę Festiwalu Edukacyjnego artNoble 2015, który odbył się w Żyrardowie,
• Nominację do nagrody głównej podczas 13. Ogólnopolskiej Wystawy Tkaniny Unikatowej w 2016 roku,
• Nominację do Nagrody Galion Gdyński za Debiut Artystyczny w 2018 roku.

Każde z tych wyróżnień świadczy o jej talentach i zaangażowaniu w rozwój polskiej kultury i sztuki.

Wybrane wystawy

Artystka brała udział w wielu wystawach oraz projektach zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Wśród tych wydarzeń można wyróżnić:

Wystawy indywidualne

• 2012 – „Antropomorfizacje” – Café-Pub Bruderschaft, Gdańsk,
• 2013 – „Portreciki Pamięciowe” – Café-Pub Bruderschaft, Gdańsk,
• 2015 – „Sekretne życie książek” – Miejska Biblioteka im. Józefa Wybickiego, Sopot,
• 2015 – „Znaki na-znaczenia” – TuBAZA, Gdynia oraz Galeria ASP, Gdańsk,
• 2016 – „Mikrorzeczy” – Sztuka Wyboru, Gdańsk,
• 2016 – „Warstwy” – Galeria Żak, Gdańsk,
• 2017 – „Temat-rzeka” – Sztuka Wyboru, Gdańsk.

Wystawy zbiorowe w Polsce

• 2013 – „Dramat Wolności” – Gdańska Galeria Miejska,
• 2013 – II Ogólnopolska niezależna wystawa studencka „Granice rysunku” – Galeria Turbo, Warszawa,
• 2013 – „Spojrzenie pełne Czułości” – Strych na Wróble, Warszawa,
• 2014 – Re-Akcje 2 (finalna wystawa interdyscyplinarnego projektu) – Akademia Sztuk Pięknych, Gdańsk,
• 2014 – I Międzynarodowe Triennale Rysunku Studentów Wyższych Szkół Artystycznych – Katowice,
• 2014 – VI Ogólnopolska Wystawa Rysunku Studenckiego „RYSOWAĆ i tak, i tak, i tak” – Galeria Sztuki Wozownia, Toruń,
• 2014 – Gdańsk Biennial of Art – Gdańska Galeria Miejska,
• 2015 – Re-Akcje 3 (finalna wystawa interdyscyplinarnego projektu) – Mała Zbrojownia/ Wydział Rzeźby i Intermediów ASP w Gdańsku,
• 2016 – „Ostatki – dyplomy rysunkowe”, Think Tank lab Triennale, Galeria MD_S, Wrocław,
• 2016 – 10. Baltic Mini Textile Gdynia – Muzeum Miasta Gdyni,
• 2016 – 13. Ogólnopolska Wystawa Tkaniny Unikatowej – Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi,
• 2016 – Sitofest – Międzymiastowy Festiwal Sitodruku – Traffic Design, Gdynia,
• 2017 – Międzynarodowa Wystawa Malarstwa i Tkaniny Unikatowej – EKO-MATERIA, Gdańsk,
• 2017 – „Szumisztorm”. Instalacja dla LUMANN Design – Gdynia Design Days,
• 2017 – „Przestrzeń Intymna”, TYTANO – Dolnych Młynów 10, Kraków; Willa Bergera, Sopot,
• 2017 – „Sztuka na OSTRO” – Galeria Wspólna, Bydgoszcz,
• 2018 – Dolega/Pela – Kolonia Artystów, Gdańsk,
• 2018 – Znamy się, a nawet lubimy – BWA Zielona Góra, Polska,
• 2018 – Mario, uwierz mi, że lubię, gdy jest głośno – Zbrojownia Sztuki, Gdańsk,
• 2018 – wernisaż wystawy „Connection II” podczas Dni Austrii w Gdańsku – galeria WL4 Mleczny Piotr,
• 2019 – G8 Gdyńska Grafika Kobieca – Halo Kultura.

Wystawy zbiorowe za granicą

• 2016 – Osten Biennial of Drawing, Osten Galerija – Skopie, Republika Macedonii,
• 2018 – Ocean of Possibilities, space design, paper installation – Kopenhaga,
• 2018 – Osten Biennial of Drawing – Skopie, Republika Macedonii,
• 2019 – Lichtcampus, City Hall // 4 – Wismar, Niemcy,
• 2021 – Istanbul Artist Residency, międzynarodowa rezydencja artystyczna i wystawa, Akaretler, Besiktas, Stambuł, Turcja,
• 2021 – Lichtstrom Festival, międzynarodowy festiwal sztuki światła, Ingolstadt, Niemcy,
• 2021 – Approach, IAPMA 2021 Congress in Toyota, Toyota City Folk Craft Museum, Japonia,
• 2021 – Origins and Destinations – 35 years of IAPMA, The University of Tasmania, Burnie, Tasmania,
• 2021 – Postal Artist Books, Q Gallery Multidisciplinary Gallery from COCOA, USFQ São Francisco de Quito University, Quito, Ekwador,
• 2021 – Postal Artist Books, Pabellon de Bellas Artes UCA, in Buenos Aires, Argentyna,
• 2021 – Postal Artist Books, Oswald de Andrade Gallery, São Paulo, Brazylia.

---

Oceń: Zuzanna Dolega

---