Wojciech Kass

---

Życiorys

Wojciech Kass jest absolwentem filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim. Od 1997 roku jego życie zawodowe związane jest z Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Praniu, gdzie pełni funkcję dyrektora od 2000 roku. Jest również aktywnym członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz PEN Clubu.

W ciągu swojej kariery Wojciech Kass miał zaszczyt otrzymać stypendium Ministerstwa Kultury w latach 2002 i 2008. Jego wkład w polską literaturę jest wyróżniony w redakcji dwumiesięcznika literackiego Topos, gdzie pełni rolę redaktora. Pełni także funkcję sekretarza Orfeusza, czyli Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego.

Wojciech Kass jest przewodniczącym jury Konkursu Poetyckiego im. Rodziny Wiłkomirskich oraz jurorującym w wielu innych ogólnopolskich konkursach poetyckich, w tym im. Rainera Marii Rilkego, im. Michała Kajki, „Struna Orficka” im. Wojciecha Bąka, im. Rafała Wojaczka i im. Haliny Poświatowskiej.

Jego twórczość poetycka została przetłumaczona na wiele języków, w tym angielski, bułgarski, chorwacki, czeski, francuski, hiszpański, litewski, niemiecki, rosyjski, serbski, słoweński i włoski. Życie osobiste Wojciecha Kassa związane jest z jego żoną Jagienką Kass, z którą ma dwóch synów.

Publikacje

Książki poetyckie

Wojciech Kass to autor wielu dzieł literackich, wśród których znajdują się zarówno tomiki poezji, jak i teksty krytyczne. Jego książki odzwierciedlają szeroki wachlarz tematów oraz różnorodność form artystycznych. Oto niektóre z jego kluczowych publikacji:

• Do światła (Agencja Fotograficzno-Wydawnicza WIT, Olsztyn 1999),
• Jeleń Thorwaldsena (Twój Styl, Warszawa 2000),
• Prószenie i pranie (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2002),
• Przepływ cieni (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2003),
• 10 Gedichte aus Masurenland (Versager Verlag, Berlin 2003) – wybór wierszy w języku polskim i niemieckim,
• Gwiazda Głóg (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2005),
• Pieśń miłości, pieśń doświadczenia (Galeria Autorska, Bydgoszcz 2006) – z Krzysztofem Kuczkowskim,
• Wiry i sny (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2008) – Biblioteka Toposu: tom 40,
• 41 (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2010),
• Czterdzieści jeden. Wiersze. Glosy (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2012) – Biblioteka Krytyki / Biblioteka Toposu: tom 81,
• Ba! (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2014) – Biblioteka Toposu: tom 97,
• Przestwór. Godziny (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2015) – Biblioteka Toposu: tom 118,
• Pocałuj światło. 89 wierszy (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2016) – wybór wierszy,
• Nie żałuj głaskania umierającemu (Wojewódzka Biblioteka Publiczna, Olsztyn 2017),
• Ufność. Trzy poematy (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2018),
• Objawy (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2019) – Biblioteka Toposu: tom 168,
• Metaf. 20 wierszy o położeniu (Wydawnictwo Austeria, Kraków 2020),
• Kamyk metafizyczny. Wiersze i poematy z lat 1996-2021 (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2021) – wybór wierszy,
• Otwarte na klucz (Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2023),
• Medytacje na 31 dni (Wydawnictwo Austeria, Kraków 2024).

Inne

Oprócz twórczości poetyckiej, Kass zrealizował również szereg kontrowersyjnych prac krytycznych i literackich, które trwale wpisały się w polski krajobraz literacki. Oto lista niektórych z tych publikacji:

• Zderzenia. Rzecz o Mironie Białoszewskim, Czesławie Miłoszu, Klausie Kinskim, Zbigniewie Cybulskim, Ryszardzie Milczewskim-Bruno, Andrzeju Dudzińskim, Agnieszce Osieckiej i innych (Pionier, Sopot 1995),
• Aj, moi dawni umarli (Wydawnictwo Sopockiego Towarzystwa Kulturalnego, Sopot 1996),
• Pęknięte struny pełni. Wokół Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (Agencja Fotograficzno-Wydawnicza WIT, Olsztyn 2004),
• Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany (Dąbrówno-Warszawa 2008),
• Światło jaśnie gość (Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2018) – w serii Prelekcje Mistrzów Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku,
• Z ducha Orfeusza. Studia o polskiej poezji 2012-2016 (Wydawnictwo Prymat, Białystok 2018) – z Jarosławem Ławskim,
• Tak. Trzy eseje o poezji (Wydawnictwo Atelier Słowa, Gdynia 2018),
• Pranie. Książka do pisania (Wydawnictwo Austeria, Kraków 2019) – z Jagienką Kass,
• Gałczyński. Książka do pisania (Wydawnictwo Austeria, Kraków 2020) – z Jagienką Kass,
• Ręka pisząca (Wydawnictwo Austeria, Kraków 2021).

Teksty w twórczości innych

Twórczość Wojciecha Kassa znalazła również swoje odbicie w pracach innych artystów. Oto kilka znaczących współprac:

• 2021: Stanisława Celińska, album Domofon, utwór Trzy,
• 2020: Teatr Polskiego Radia, słuchowisko „Ba!” w reżyserii Michała Zdunika na podstawie poematu Wojciecha Kassa (wykonanie Łukasz Borkowski),
• 2017: Jarosław Chojnacki, album Horyzont zdarzeń, utwór Pieśń grobu,
• 2015: Mirosław Czyżykiewicz, album Odchodzę wracam, utwór Kassowy numer,
• 2014: Krzysztof Napiórkowski, album Ziemie obiecane, utwór Centrum łóżka,
• 2013: Mirosław Czyżykiewicz, album Ma chérie, utwór Impresja prańska,
• 2012: Krzysztof Napiórkowski, album Drugi oddech, utwór Miejsce zabawy,
• 2011: Joanna Kondrat, album Samosie, utwór Jezioro (Stopniowanie lodu),
• 2007: Grzegorz Turnau, album Kruchy świat, kruche szkło, utwór Pranie.

Rozmowy z Wojciechem Kassem

Wojciech Kass udzielił wielu interesujących wywiadów, które poruszają jego podejście do sztuki i procesu twórczego. Poniżej przedstawiamy kilka znamiennych rozmów:

• „Wiersz – miejsce osobne i wspólne (rozmowa o Ciosach Juliana Kornhausera)” (P. Dakowicz i W. Kass) w: Było nie minęło. Antologia tekstów poświęconych twórczości J. Kornhausera (red. A. Gleń, 2011),
• „Dlaczego umierają słowa” w: Słowa i światy. Rozmowy Janiny Koźbiel (2012),
• „Postawić pomnik czytelnikowi!” w: Rozmówki polsko-polskie. Wywiady radiowe (Ewa Zdrojkowska, 2012),
• „Prawdą języka jest szelest duszy” w: Rozmowy z piórami część druga (Beata Patrycja Klary, 2014),
• „Błędny ogień oślepiający korektora. Wokół wiersza Juliana Kornhausera Błąd krążą Przemysław Dakowicz, Wojciech Kass, Krzysztof Kuczkowski” w: Rzeczy do nazwania. Wokół Kornhausera (pod red. Adriana Glenia i Jakuba Kornhausera, s. 723, WBPiCAK, Poznań 2016),
• „Promienność Prania” – z Wojciechem Kassem rozmawia Jan Jastrzębski w: kwartalnik Borussia nr 60/2017.

W oczach krytyków

Krytycy literaccy oraz znawcy sztuki niejednokrotnie wypowiadali się na temat osiągnięć Wojciecha Kassa, dostrzegając w nim znaczącą postać w polskiej poezji. Znaleźć można liczne wypowiedzi na temat jego twórczości, m.in.:

• Zbigniew Chojnowski,
• Przemysław Dakowicz,
• Janusz Drzewucki,
• Krzysztof Karasek,
• Julian Kornhauser,
• Wojciech Kudyba,
• Stanisław Stabro,
• Leszek Szaruga,
• Piotr Szewc,
• Adriana Szymańska.

Wybrane analizy i eseje dotyczące jego dorobku literackiego to:

• Ewa Głębicka, Leksykon. Grupy Literackie w Polsce 1945-89 (Wiedza Powszechna, Warszawa 2000),
• Zbigniew Chojnowski, Zmartwychwstał kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych (Olsztyn, 2002),
• Zbigniew Chojnowski, Prószenia i pranie Wojciecha Kassa, s. 336-340, w: Kanon prywatny. Książki poetyckie 1981-2015 (Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2016),
• Artur Nowaczewski, Trzy miasta, trzy pokolenia (Gdańsk, 2006),
• Silvano de Fanti, La Lezione Dei veccchi maestri. Saggi Sulla letteratura polacca 2001-2007 (Rzym, 2007),
• Przemysław Dakowicz, Helikon i okolice. Notatki o poezji współczesnej (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2008),
• Józef Golec, Sopocki Album Biograficzny (Offsetdruk i media, Cieszyn 2008),
• Grzegorz Kociuba, Maski i twarze. Eseje, szkice, recenzje o poezji (Kraków 2009),
• Adrian Gleń, Istnienie i literatura. Notatki hermeneutyka (Towarzystwo Przyjaciół Toposu, Sopot 2010),
• Adriana Szymańska, Księga objaśnień i inne lektury. Szkice Literackie (Wydawnictwo Łośgraf, Warszawa 2011),
• Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku. Słownik biobibliograficzny – Tom I (opr. zespół pod redakcją Alicji Szałagan, Instytut Badań Literackich, Warszawa 2011),
• Wojciech Kudyba, Wiersze wobec innego (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2012),
• Sławomir Matusz, Licznik Geigera. 20 najważniejszych współczesnych wierszy polskich w interpretacjach (Wydawnictwo Fundacji im. Jana Kochanowskiego, Sosnowiec 2013),
• Artur Nowaczewski, Konfesja i tradycja: szkice o poezji polskiej po 1989 roku (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2013),
• Adrian Gleń, Czułość. Szkice i eseje o literaturze najnowszej (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2015),
• Janusz Drzewucki, Środek ciężkości. Szkice o współczesnej liryce polskiej (Instytut Mikołowski, Mikołów 2016),
• Adrian Gleń, Krytyka i metafizyka. Studia i szkice o najnowszych zjawiskach i tekstach literackich (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2017),
• Przemysław Dakowicz, Lustra tradycji. Studia i szkice interpretacyjne (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018),
• Karol Alichnowicz, Nieosiągalne? Realizm – Wyobraźnia – Pamięć (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2020),
• Janusz Nowak, Głód Nadziei. Eseje i szkice o poezji współczesnej (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2020).

Wybrane nagrody, nominacje i odznaczenia

Wojciech Kass jest utytułowanym twórcą, który w swoim dorobku ma liczne prestiżowe nagrody oraz odznaczenia, świadczące o jego wkładzie w kulturę i sztukę. Oto zestawienie jego wyróżnień:

• 2000: Nagroda im. Kazimiery Iłłakowiczówny za Do światła i Jeleń Thorwaldsena,
• 2001: Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
• 2004: Nagroda Nowej Okolicy Poetów za dorobek poetycki,
• 2005: Nominacja do Wawrzynu – Literackiej Nagrody Warmii i Mazur za Pęknięte struny pełni. Wokół Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego,
• 2006: Nominacja do Wawrzynu – Literackiej Nagrody Warmii i Mazur za Gwiazda Głóg,
• 2007: Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 2008: Brązowy Krzyż Zasługi,
• 2009: Nominacja do Wawrzynu – Literackiej Nagrody Warmii i Mazur za Wiry i sny,
• 2011: Nagroda prezydenta Sopotu w dziedzinie kultury i sztuki „Sopocka Muza”,
• 2014: Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego,
• 2015: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 2016: Nominacja do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy w kategorii poezja za Przestwór. Godziny.

Jak widać, jego kariera obfituje w osiągnięcia, które znacznie wzbogaciły polską literaturę i sztukę, a ich różnorodność potwierdza talent i wszechstronność twórcy.

---

Oceń: Wojciech Kass

---